Dị ứng đạm sữa bò (cow’s milk allergy, CMA) là một phản ứng của hệ miễn dịch xảy ra khi trẻ tiếp xúc với protein trong sữa bò. Hệ thống miễn dịch của những trẻ này nhầm lẫn các protein sữa bò là chất có hại và tạo ra các kháng thể gọi là immunoglobulin E (IgE) để chống lại chúng. Khi trẻ có kháng thể IgE chống lại đạm sữa bò, hệ miễn dịch sẽ giải phóng các chất hóa học gây ra các triệu chứng dị ứng.
CMA là một trong những loại dị ứng phổ biến nhất ở trẻ em, ảnh hưởng đến khoảng 2-3% trẻ em dưới 3 tuổi. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng bị dị ứng đạm sữa bò sau khi uống sữa bò. Vậy tại sao lại có trẻ bị dị ứng đạm sữa bò? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò trong bài viết này.
Tiền sử gia đình và các yếu tố tăng nguy cơ
Có nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ trẻ bị CMA, bao gồm:
Tiền sử gia đình
Trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em mắc CMA có nguy cơ bị bệnh cao hơn. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Dị ứng và Bệnh lý Miễn dịch (ARLIA), khoảng 40% trẻ bị dị ứng đạm sữa bò có tiền sử gia đình có người bị dị ứng đạm sữa bò hoặc các loại dị ứng khác.
Tuổi
CMA thường phát triển trong vòng vài tháng đầu đời, khi hệ tiêu hóa của trẻ chưa trưởng thành hoàn toàn. Điều này có nghĩa là trẻ có nguy cơ bị dị ứng đạm sữa bò cao hơn trong giai đoạn này. Tuy nhiên, có những trẻ có thể bị dị ứng đạm sữa bò ở bất kỳ độ tuổi nào.
Các dị ứng khác
Trẻ bị dị ứng với các chất gây dị ứng phổ biến khác, như trứng, đậu phộng hoặc lúa mì, có nhiều khả năng cũng bị CMA. Theo ARLIA, khoảng 50% trẻ bị dị ứng đạm sữa bò cũng có dị ứng với các loại thực phẩm khác.
Dùng sữa bò sớm
Trẻ uống sữa bò trước 6 tháng tuổi có nguy cơ bị CMA cao hơn. Điều này có thể do hệ tiêu hóa của trẻ chưa trưởng thành hoàn toàn và dễ bị kích thích bởi protein trong sữa bò. Nếu trẻ đã từng bị dị ứng với sữa bò trong giai đoạn này, nguy cơ tái phát dị ứng khi trẻ lớn lên cũng cao hơn.
Triệu chứng của trẻ bị dị ứng đạm sữa bò
Các triệu chứng của CMA có thể rất đa dạng và nghiêm trọng ở từng trẻ. Tùy thuộc vào mức độ dị ứng, các triệu chứng có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ tiếp xúc với sữa bò hoặc trong vòng vài giờ sau đó. Các triệu chứng thường gặp của trẻ bị dị ứng đạm sữa bò bao gồm:
- Đau bụng, buồn nôn, nôn mửa
- Tiêu chảy hoặc táo bón
- Phát ban da, ngứa ngáy
- Khó thở, ho, khạc ra tiếng
- Sưng môi, miệng, mắt hoặc khuôn mặt
- Co giật, sốt cao
Nếu trẻ có những triệu chứng này sau khi uống sữa bò, cha mẹ cần lưu ý và đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán chính xác.
Chẩn đoán trẻ bị dị ứng đạm sữa bò
Để chẩn đoán trẻ bị dị ứng đạm sữa bò, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:
Lấy lịch sử bệnh án
Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh án của trẻ và gia đình để tìm hiểu các yếu tố tăng nguy cơ và triệu chứng của trẻ.
Kiểm tra da
Bác sĩ sẽ kiểm tra da của trẻ để tìm hiểu xem có dấu hiệu viêm da hay không. Nếu trẻ bị dị ứng đạm sữa bò, da thường sẽ có các vết phát ban, ngứa và sưng.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu có thể được sử dụng để xác định mức độ dị ứng của trẻ. Nếu trẻ có kháng thể IgE chống lại đạm sữa bò trong máu, đó là một dấu hiệu cho thấy trẻ bị dị ứng đạm sữa bò.
Thử nghiệm loại trừ
Đây là bước quan trọng nhất trong quá trình chẩn đoán. Trẻ sẽ được yêu cầu ngừng uống sữa bò và thay thế bằng sữa thay thế không chứa protein sữa bò trong khoảng 2-4 tuần. Nếu các triệu chứng giảm hoặc biến mất, đó là một dấu hiệu cho thấy trẻ bị dị ứng đạm sữa bò.
Cách điều trị trẻ bị dị ứng đạm sữa bò
Hiện tại, không có thuốc điều trị dị ứng đạm sữa bò. Điều quan trọng là ngăn ngừa trẻ tiếp xúc với protein sữa bò và điều trị các triệu chứng khi trẻ bị dị ứng.
Loại bỏ sữa bò khỏi chế độ ăn của trẻ
Nếu trẻ được chẩn đoán bị dị ứng đạm sữa bò, cha mẹ cần loại bỏ hoàn toàn sữa bò khỏi chế độ ăn của trẻ. Điều này có thể khó khăn vì sữa bò là một nguồn dinh dưỡng quan trọng cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, có nhiều loại sữa thay thế có thể được sử dụng để đảm bảo trẻ vẫn được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng.
Sử dụng thuốc giảm triệu chứng
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm triệu chứng như thuốc kháng histamine hay thuốc kháng dị ứng để giúp giảm các triệu chứng dị ứng của trẻ.
Thực hiện theo chỉ định của bác sĩ
Cha mẹ cần tuân thủ các chỉ định của bác sĩ để đảm bảo trẻ không tiếp xúc với protein sữa bò và được điều trị đúng cách. Nếu trẻ có các triệu chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu trẻ phải mang theo một loại thuốc khẩn cấp để sử dụng khi cần thiết.
Các loại sữa thay thế cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò
Đối với trẻ bị dị ứng đạm sữa bò, việc lựa chọn sữa thay thế là rất quan trọng. Dưới đây là một số loại sữa thay thế phổ biến cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò:
Sữa đậu nành
Sữa đậu nành là một lựa chọn phổ biến cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò. Nó không chứa protein sữa bò và cũng giàu canxi và vitamin D như sữa bò. Tuy nhiên, trẻ có thể bị dị ứng với đậu nành nên cần thận trọng khi sử dụng loại sữa này.
Sữa hạt
Sữa hạt như sữa hạnh nhân, sữa hạt óc chó hay sữa hạt đậu xanh cũng là các lựa chọn thay thế tốt cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò. Tuy nhiên, cha mẹ cần kiểm tra kỹ thành phần của sữa để đảm bảo không có protein sữa bò trong đó.
Sữa gạo
Sữa gạo là một lựa chọn an toàn cho trẻ bị dị ứng đạm sữa bò. Nó không chứa gluten và giàu canxi và vitamin D. Tuy nhiên, sữa gạo có thể không giàu dinh dưỡng như sữa bò nên cần bổ sung thêm các loại thực phẩm khác để đảm bảo trẻ được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng.
Ảnh hưởng lâu dài của dị ứng đạm sữa bò
Nếu không được điều trị đúng cách, dị ứng đạm sữa bò có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của trẻ. Các tác nhân gây dị ứng có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa, như viêm ruột, táo bón hoặc tiêu chảy mãn tính. Ngoài ra, trẻ cũng có nguy cơ bị suy dinh dưỡng do không được cung cấp đủ dinh dưỡng từ sữa bò.
Nếu không được điều trị kịp thời, dị ứng đạm sữa bò cũng có thể gây ra các vấn đề về tâm lý và tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như hen suyễn hay viêm khớp.
Kết luận
Dị ứng đạm sữa bò là một vấn đề phổ biến ở trẻ nhỏ. Cha mẹ cần lưu ý các triệu chứng của trẻ để có thể chẩn đoán và điều trị kịp thời. Việc loại bỏ sữa bò khỏi chế độ ăn của trẻ và sử dụng các loại sữa thay thế an toàn là rất quan trọng để giúp trẻ vượt qua dị ứng và đảm bảo sức khỏe cho trẻ trong tương lai.
