Áp suất không khí là một hiện tượng thiên nhiên thường xuyên biến đổi, ảnh hưởng đến cuộc sống con người cũng như hoạt động của các hệ sinh thái. Sự thay đổi áp suất không khí là do nhiều nguyên nhân tự nhiên lẫn nhân tạo gây ra. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu các nguyên nhân chính dẫn đến sự biến đổi áp suất không khí.
Nguyên nhân tự nhiên
Sự chênh lệch nhiệt độ
Nhiệt độ không khí ảnh hưởng lớn đến áp suất không khí. Không khí nóng giãn nở, trở nên nhẹ hơn so với không khí lạnh. Do đó, khi có sự chênh lệch nhiệt độ, không khí nóng sẽ bốc lên trên cao, còn không khí lạnh đọng lại ở dưới thấp, tạo ra sự chênh lệch áp suất.
Ví dụ, vào mùa hè, bề mặt đất nóng lên nhanh hơn so với không khí phía trên. Không khí gần mặt đất nóng lên, giãn nở và bốc lên trên. Trong khi đó, không khí phía trên vẫn còn mát hơn. Sự chênh lệch nhiệt độ này tạo ra sự chênh lệch áp suất, không khí ấm áp có áp suất thấp hơn không khí lạnh.
Các hệ thống thời tiết
Các hệ thống thời tiết như áp cao, áp thấp, bão… đều gây ra sự chênh lệch áp suất không khí.
Chẳng hạn, khi bão đến, gió xoáy mạnh tạo ra áp suất rất thấp ở tâm bão. Trong khi đó, xung quanh vùng áp thấp này là khối không khí áp suất cao. Sự chênh lệch áp suất rất lớn giữa áp thấp và áp cao là nguyên nhân gây gió mạnh, mưa lớn khi bão đổ bộ.
Độ cao địa hình
Độ cao của địa hình cũng ảnh hưởng đến áp suất không khí. Không khí ở vùng đồng bằng thấp có áp suất lớn hơn không khí ở vùng núi cao. Khi leo lên độ cao lớn, áp suất không khí giảm dần.
Chênh lệch áp suất giữa vùng thấp và vùng cao là nguyên nhân hình thành các cơn gió mùa. Ví dụ gió mùa Đông Bắc thổi từ vùng áp cao Siberia xuống vùng áp thấp Ấn Độ Dương.
Nguyên nhân nhân tạo
Hoạt động công nghiệp
Các hoạt động công nghiệp như đốt nhiên liệu hóa thạch, phát thải khí nhà kính… làm biến đổi thành phần và nhiệt độ không khí. Điều này gây ra sự mất cân bằng về áp suất, dẫn tới những thay đổi khí hậu cục bộ.
Ví dụ, khu công nghiệp tập trung nhiều nhà máy thải khói nóng và khí độc làm nóng lên và làm ô nhiễm không khí xung quanh. Áp suất không khí trong khu vực này sẽ thấp hơn so với các khu vực lân cận.
Xây dựng các công trình lớn
Việc xây dựng các công trình như cao ốc, tháp cao… cũng gây ra những thay đổi nhỏ về áp suất không khí. Bởi các công trình này tạo ra luồng không khí xoáy hay dòng không khí bị nghẽn lại.
Điển hình là hiệu ứng ống khói xung quanh các tòa nhà chọc trời. Luồng gió mạnh xoáy quanh tháp làm giảm áp suất tại đó.
Kết luận
Như vậy, áp suất không khí luôn chịu sự tác động qua lại mạnh mẽ từ các yếu tố tự nhiên và nhân tạo. Sự chênh lệch về nhiệt độ, các hệ thống khí hậu, địa hình cùng các hoạt động của con người là những nguyên nhân chính gây ra sự biến đổi áp suất không ngừng của không khí. Hiểu rõ cơ chế hình thành áp suất sẽ giúp chúng ta dự báo và ứng phó tốt hơn với các hiện tượng thời tiết, cũng như cân bằng tốt hơn môi trường sống của mình.
