Huyết áp là thông số quan trọng phản ánh sức khỏe tim mạch. Đo huyết áp đúng cách sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề về tim mạch. Vậy huyết áp bình thường là như thế nào và tại sao huyết áp lại thay đổi theo khoảng cách xa tim?
Huyết áp là gì?
Huyết áp là áp lực mao mạch do tim tạo ra khi bơm máu đi nuôi cơ thể. Huyết áp được đo bằng 2 con số:
- Huyết áp tâm thu: Áp lực cao nhất khi tim co bóp, bơm máu ra khỏi tim.
- Huyết áp tâm trương: Áp lực thấp nhất khi tim giãn ra, máu chảy vào tim.
Huyết áp bình thường ở người lớn là:
- Huyết áp tâm thu: dưới 120 mmHg
- Huyết áp tâm trương: dưới 80 mmHg
Nguyên nhân thấp huyết áp trong hệ mạch
Nguyên nhân chính dẫn đến huyết áp thấp là do sự suy giảm khả năng co bóp của tim và giãn mạch. Cụ thể:
- Tim co bóp kém, lượng máu bơm ra ít
- Cơ thể mất nước, máu lưu thông ít
- Động mạch giãn, máu lưu thông qua mao mạch nhiều
Ảnh hưởng của khoảng cách xa tới huyết áp
Khi xa khỏi tim, huyết áp giảm dần do:
- Ma sát của máu với thành mạch, độ nhớt của máu làm giảm áp lực.
- Sức cản của các nhánh mạch máu nhỏ làm chậm dòng chảy.
- Lực hút của các mạch máu về tim làm huyết áp giảm dần.
Do đó, huyết áp càng gần tim thì càng cao và càng giảm dần khi xa tim.
Mối liên quan giữa khoảng cách và huyết áp
Khoảng cách càng xa tim, huyết áp càng giảm do:
- Mạch máu nhỏ dần, tổng diện tích mạch giảm, ma sát tăng.
- Độ nhớt của máu làm giảm tốc độ dòng chảy máu.
- Áp lực từ tim không còn mạnh bằng do khoảng cách xa.
- Lực hút từ tĩnh mạch làm giảm áp lực.
Sự ảnh hưởng của độ cao nơi bạn sống tới huyết áp
Sống ở độ cao lớn sẽ làm tăng huyết áp do:
- Không khí loãng làm máu đặc hơn, tăng khả năng mang oxy.
- Mạch máu co lại để giữ ấm cho cơ thể.
- Cơ thể sản sinh nhiều hồng cầu hơn để bù đắp oxy giảm.
- Tim phải bơm mạnh hơn để lưu thông máu.
Vai trò của hệ mạch trong điều khiển huyết áp
Hệ mạch máu điều chỉnh huyết áp bằng cách:
- Mạch máu co giãn điều tiết lượng máu lưu thông.
- Các van mạch ngăn máu chảy ngược về tim.
- Hệ thống tĩnh mạch hút máu về tim.
- Các mạch máu nhỏ tạo sức cản làm chậm dòng chảy.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của hệ mạch
Các yếu tố làm suy giảm sức khỏe mạch máu:
- Tăng mỡ máu, xơ vữa động mạch
- Tăng huyết áp do stress, thừa cân, hút thuốc
- Đái tháo đường làm tổn thương mạch vành
- Tuổi tác, di truyền làm mạch máu giòn, dễ vỡ
Phương pháp đo huyết áp hiệu quả
- Đo sau khi nghỉ ngơi ít nhất 5 phút, tránh gắng sức.
- Ngồi thẳng lưng, hai chân đặt bằng phẳng xuống sàn.
- Đặt bắp tay cùng tim cao rồi quấn vòng bơm huyết áp.
- Đo 2-3 lần cách nhau 2 phút, lấy trung bình.
Lý do vì sao càng xa tim huyết áp lại càng thấp
Huyết áp giảm dần khi xa tim vì:
- Áp lực từ tim suy giảm theo khoảng cách
- Ma sát làm chậm dòng chảy máu
- Mạch máu nhỏ dần, tổng diện tích giảm
- Lực hút từ tĩnh mạch làm giảm áp lực
Những biến đổi huyết áp có thể xảy ra
- Hạ huyết áp đột ngột do sốc, mất máu, đứng dậy nhanh.
- Tăng huyết áp khi gắng sức, căng thẳng.
- Cao huyết áp do béo phì, hút thuốc, stress.
- Huyết áp dao động mạnh ở người cao tuổi.
Cách duy trì huyết áp ổn định
- Khám sức khỏe định kỳ, đo huyết áp thường xuyên.
- Chế độ ăn lành mạnh, giàu rau xanh và trái cây.
- Tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý.
- Kiểm soát căng thẳng, ngủ đủ giấc, bỏ thuốc lá rượu bia.
- Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Kết luận
Huyết áp là chỉ số quan trọng phản ánh tình trạng sức khỏe. Huyết áp giảm dần theo khoảng cách xa tim do nhiều nguyên nhân. Đo huyết áp đúng cách và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp ổn định huyết áp, bảo vệ sức khỏe tim mạch.
