Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy rằng gió ban ngày thường thổi mạnh hơn so với ban đêm. Điều này đặc biệt rõ ràng vào những ngày nắng nóng oi bức mùa hè, khi gió chiều mát rượi thổi tới khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu hơn sau một ngày nóng nực. Vậy nguyên nhân khiến gió ban ngày mạnh hơn ban đêm là gì?
Đó chính là hiện tượng nhiệt độ khác biệt giữa ngày và đêm.
Thông thường, nhiệt độ vào ban ngày luôn cao hơn so với ban đêm do bức xạ mặt trời. Mặt trời khi chiếu sáng xuống mặt đất sẽ làm cho bề mặt đất trở nên nóng lên. Nhiệt độ của không khí xung quanh bề mặt đất cũng tăng lên theo. Điều này làm cho không khí nóng hơn sẽ bốc hơi và bay lên cao, trong khi không khí mát hơn từ các vùng xung quanh sẽ lấp đầy chỗ trống của không khí nóng đã bay lên. Quá trình trao đổi không khí nóng và lạnh này tạo thành gió.
Vào ban đêm, khi mặt trời lặn, bức xạ nhiệt dừng lại khiến nhiệt độ giảm xuống. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm không còn lớn, nên quá trình trao đổi không khí diễn ra chậm hơn. Do đó, tốc độ gió ban đêm thường nhẹ hơn so với ban ngày.
Ngoài ra, ban ngày bề mặt đất hấp thụ nhiều nhiệt từ mặt trời hơn nên tạo ra luồng khí nóng mạnh mẽ hơn, trong khi ban đêm mặt đất tỏa ít nhiệt nên luồng khí lạnh yếu hơn. Chính sự chênh lệch về cường độ giữa hai luồng khí nóng và lạnh là nguyên nhân khiến gió ban ngày mạnh hơn.
Ngoài ra, các yếu tố như độ ẩm, áp suất, cơ chế gió mùa cũng có ảnh hưởng nhất định đến sự chênh lệch về cường độ gió giữa ngày và đêm. Tuy nhiên, nguyên nhân chính vẫn là do sự khác biệt về nhiệt độ.
Như vậy, có thể thấy sự khác biệt về cường độ gió giữa ban ngày và ban đêm chủ yếu là do sự chênh lệch nhiệt độ gây ra bởi quá trình bức xạ mặt trời vào ban ngày. Hiểu rõ nguyên lý này sẽ giúp chúng ta dễ dàng lý giải hiện tượng thường quan sát được trong thời tiết hàng ngày. Đồng thời việc nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng tới gió cũng góp phần hoàn thiện kiến thức về khí tượng học.
