Chết lâm sàng là gì?
Chết lâm sàng là tình trạng ngừng tuần hoàn và hô hấp nhưng não vẫn còn hoạt động và có khả năng hồi phục nếu được cấp cứu kịp thời. Trong tình trạng này, mạch và huyết áp không thể đo được, ngừng thở nhưng não vẫn hoạt động ở mức độ tối thiểu. Nếu không được cấp cứu, người bệnh sẽ chết hoàn toàn sau vài phút đến vài giờ.
Nguyên nhân gây ra hiện tượng chết lâm sàng
Một số nguyên nhân chính gây ra chết lâm sàng bao gồm:
- Ngừng tim đột ngột: do nhồi máu cơ tim, loạn nhịp tim, suy tim…
- Ngạt thở: do sặc dị vật, ngộ độc, đuối nước…
- Tai nạn: chấn thương sọ não, mất máu cấp…
- Hạ thân nhiệt quá mức: hạ thân nhiệt đột ngột làm ức chế hoạt động của não và các cơ quan.
- Bệnh lý: suy hô hấp, suy tuần hoàn, sốc nhiễm trùng, sốc phản vệ…
Cách phát hiện và nhận biết chết lâm sàng
- Không có mạch, không có huyết áp, không thở, da tím tái.
- Đồng tử giãn, không phản ứng với ánh sáng.
- Không có phản xạ khi kích thích.
- Não vẫn hoạt động nhưng chức năng sống thiết yếu ngưng hoạt động.
- Có thể có cơn giật cục bộ hoặc toàn thân.
- Xét nghiệm EEG cho thấy não vẫn có hoạt động điện.
Những biểu hiện của người bị chết lâm sàng
- Toàn thân tím tái, lạnh và không đáp ứng.
- Không thở, không có mạch, huyết áp không đo được.
- Đồng tử giãn, không phản xạ ánh sáng.
- Co giật, sùi bọt mép.
- Tiểu và đại tiện tự phát.
- Theo thời gian, não bị tổn thương thiếu oxy kéo dài sẽ dẫn tới tử vong hoàn toàn.
Những điều cần biết về cấp cứu khi người bị chết lâm sàng
- Gọi cấp cứu ngay lập tức, tiến hành hồi sinh tim phổi người bệnh.
- Ép tim ngoài lồng ngực 100-120 lần/phút, tỷ lệ ép tim thở là 30:2.
- Sử dụng máy khử rung tim khi có điều kiện.
- Cho thở oxy, đặt nội khí quản, thở máy hỗ trợ hô hấp.
- Giữ ấm cơ thể cho người bệnh.
- Tiêm thuốc tăng co bóp cơ tim nếu cần.
- Chuyển bệnh nhân đến bệnh viện cấp cứu ngay sau khi đã ổn định.
Các phương pháp điều trị chết lâm sàng
- Hồi sinh tim phổi: ép tim, thở oxy, sốc điện.
- Dùng thuốc vận mạch, thuốc tăng co bóp cơ tim.
- Điều trị nguyên nhân gây chết lâm sàng: xử trí nhồi máu cơ tim, trị suy hô hấp…
- Đặt máy tạo nhịp tim tạm thời hoặc lâu dài nếu cần.
- Lọc máu, oxy hóa máu ngoài cơ thể ECMO giúp hỗ trợ tim phổi cho bệnh nhân.
- Theo dõi và điều trị biến chứng sau hồi sức.
- Phục hồi chức năng thần kinh, vật lý trị liệu…
Nguy cơ mắc chết lâm sàng ở những nhóm người nào?
- Người cao tuổi.
- Người mắc bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn mạn tính.
- Người có tiền sử đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
- Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.
- Phụ nữ mang thai.
- Người nghiện rượu hoặc lạm dụng thuốc.
- Người bị dị ứng nặng.
- Người bị chấn thương nặng hoặc mất máu cấp.
Các mối liên hệ giữa chết lâm sàng và sự đột quỵ, tim mạch
- Đột quỵ và nhồi máu cơ tim là hai nguyên nhân hàng đầu gây chết lâm sàng.
- Đột quỵ làm tắc nghẽn lưu lượng máu lên não dẫn đến thiếu oxy não, suy hô hấp và tuần hoàn.
- Nhồi máu cơ tim gây rối loạn nhịp và ngừng tuần hoàn làm óc thiếu oxy.
- Người có bệnh lý tim mạch như tăng huyết áp, xơ vữa động mạch có nguy cơ cao bị đột quỵ và nhồi máu cơ tim.
- Chết lâm sàng kéo dài sẽ gây tổn thương não không hồi phục, dẫn đến tử vong.
Kết luận
Chết lâm sàng là tình trạng nguy kịch cần được nhận biết và xử trí kịp thời. Việc cấp cứu hiệu quả có thể giúp người bệnh quay lại cuộc sống. Đột quỵ và nhồi máu cơ tim là hai nguyên nhân chủ yếu gây ra chết lâm sàng. Người cao tuổi, có bệnh lý tim mạch nền có nguy cơ mắc chết lâm sàng cao hơn. Nhận biết sớm các dấu hiệu và đưa người bệnh đến bệnh viện kịp thời có thể cứu sống người bệnh.
