Con người có khả năng nhịn ăn trong một thời gian dài nhờ vào một số cơ chế sinh học và thích ứng. Khả năng này có lợi trong quá trình tiến hóa, giúp con người vượt qua những giai đoạn khan hiếm thức ăn. Ngày nay, nhịn ăn có kiểm soát vẫn được áp dụng như một phương pháp để giảm cân và có lợi cho sức khỏe.
Các cơ chế sinh học giúp cơ thể thích nghi khi nhịn ăn
Khi nhịn ăn, cơ thể sẽ kích hoạt một số cơ chế để điều chỉnh chức năng và duy trì năng lượng. Sau 24-48 giờ nhịn ăn, gan sẽ bắt đầu quá trình gluconeogenesis để sản xuất glucose từ các nguồn không phải carbohydrate như protein và chất béo. Đồng thời, quá trình đốt cháy acid béo trong cơ thể được hoạt hóa mạnh mẽ hơn để cung cấp năng lượng.
Ngoài ra, một loại hormone đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhịn ăn là ghrelin. Ghrelin là hormone kích thích cảm giác thèm ăn, và nồng độ của nó thường tăng sau khi nhịn ăn. Tuy nhiên, sau một thời gian, cơ thể sẽ giảm độ nhạy cảm với ghrelin và cảm giác thèm ăn cũng giảm dần.
Những lợi ích của việc nhịn ăn có kiểm soát
Khi thực hiện một cách có chừng mực, việc nhịn ăn có thể mang lại một số lợi ích sức khỏe:
Giảm cân
Nhịn ăn làm giảm lượng calo nạp vào, buộc cơ thể phải sử dụng năng lượng dự trữ. Điều này giúp giảm cân hiệu quả. Các nghiên cứu cho thấy nhịn ăn có kiểm soát có thể giúp giảm 8-10% trọng lượng cơ thể chỉ sau vài tháng.
Cải thiện sức khỏe tim mạch
Nhịn ăn làm giảm cholesterol LDL (có hại), triglycerides, huyết áp và các yếu tố nguy cơ bệnh tim. Điều này làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ ở những người thừa cân, béo phì.
Tăng cường chức năng não bộ
Nhịn ăn có liên quan đến việc tăng sinh các tế bào thần kinh mới và cải thiện khả năng học tập, trí nhớ. Nó cũng giúp bảo vệ não khỏi các bệnh thoái hóa thần kinh.
Tăng cường miễn dịch
Nhịn ăn làm tăng sản sinh cytokine và tế bào T – các thành phần quan trọng của hệ miễn dịch. Điều này giúp tăng sức đề kháng và bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.
Lưu ý khi nhịn ăn để đảm bảo sức khỏe
Mặc dù vậy, nhịn ăn quá mức hoặc không đúng cách lại gây hại cho sức khỏe:
Mệt mỏi, giảm năng suất làm việc
Nhịn ăn quá lâu và thiếu năng lượng khiến cảm giác mệt mỏi, đuối sức, khó tập trung. Điều này ảnh hưởng tới năng suất làm việc và sinh hoạt.
Rối loạn chuyển hóa
Duy trì tình trạng nhịn ăn sẽ buộc cơ thể phải sử dụng chất béo và cơ bắp để lấy năng lượng. Điều này dẫn tới mất cân bằng nội tiết, rối loạn chuyển hóa nghiêm trọng.
Nguy cơ suy dinh dưỡng
Nhịn ăn kéo dài, không cung cấp đủ chất dinh dưỡng khiến cơ thể bị suy nhược và thiếu hụt vitamin, khoáng chất. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới tất cả các bộ phận trong cơ thể.
Như vậy, để nhịn ăn một cách lành mạnh, bạn cần tuân thủ những nguyên tắc sau:
- Không nên nhịn ăn quá 36 giờ liên tục
- Cung cấp đủ nước, tránh mất nước và điện giải
- Kết thúc thời gian nhịn ăn bằng bữa ăn nhẹ, tránh ăn ngay quá nhiều.
Nhịn ăn có chừng mực, kết hợp với chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp quá trình giảm cân đạt hiệu quả và an toàn cho sức khỏe.
