Trong thời gian gần đây, nhiều ngân hàng thương mại của Việt Nam đã liên tiếp điều chỉnh lãi suất huy động và cho vay. Cụ thể, một loạt ngân hàng đã tăng lãi suất huy động đồng thời giảm lãi suất cho vay để thu hẹp khoảng cách. Động thái này được các chuyên gia nhận định là phù hợp với tình hình kinh tế vĩ mô hiện nay cũng như xu thế chung của thị trường tín dụng. Vậy, tại sao gần đây lại xuất hiện việc hàng loạt ngân hàng điều chỉnh lãi suất, đặc biệt là tăng lãi suất tiền gửi và hạ lãi vay?
Nguyên nhân chủ yếu
Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến việc các ngân hàng liên tục thay đổi lãi suất thời gian gần đây.
Áp lực lạm phát tăng cao
Lạm phát luôn có ảnh hưởng đến việc điều chỉnh lãi suất của các ngân hàng. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, lạm phát của Việt Nam 9 tháng đầu năm 2022 tăng 2,73% so với cùng kỳ, mức tăng cao nhất trong vòng 7 năm trở lại đây. Dự báo cả năm 2022, lạm phát có thể vượt mức 4% khi giá xăng dầu, LPG liên tục được điều chỉnh tăng; giá gas, điện cũng tăng theo giá nhiên liệu; nhiều mặt hàng tiêu dùng tăng giá…
Áp lực lạm phát leo thang buộc Ngân hàng Nhà nước phải thắt chặt chính sách tiền tệ, trong đó có việc nâng mặt bằng lãi suất để kiểm soát. Do đó, các ngân hàng thương mại cũng buộc phải tăng lãi suất huy động để có thêm nguồn vốn phục vụ cho hoạt động ngân hàng trước tình trạng lạm phát gia tăng.
Thanh khoản dồi dào
Một nguyên nhân quan trọng khác dẫn đến việc ngân hàng tăng lãi suất tiền gửi là thanh khoản dồi dào. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 8/2022, tổng phương tiện thanh toán của nền kinh tế tăng 14,42% so với cuối năm 2021. Như vậy, thanh khoản của các tổ chức tín dụng hiện rất dồi dào.
Trong khi đó, tín dụng tăng trưởng chậm hơn so với cùng kỳ năm 2021 do nhu cầu vay vốn giảm. Do đó, các ngân hàng có xu hướng tìm cách hút tiền gửi bằng cách tăng lãi suất huy động. Mục đích là để cân đối nguồn vốn và sử dụng vốn một cách hợp lý, tránh rủi ro thanh khoản.
Cạnh tranh thu hút khách hàng
Yếu tố cạnh tranh cũng khiến các ngân hàng điều chỉnh lãi suất. Thị trường ngân hàng bán lẻ Việt Nam đang rất sôi động khi ngày càng có thêm nhiều ngân hàng mới tham gia. Điều này tạo ra sự cạnh tranh gay gắt trong việc thu hút tiền gửi của khách hàng cá nhân.
Một số ngân hàng đã chủ động tăng lãi suất tiền gửi để thu hút dòng tiền, đảm bảo cân đối nguồn vốn, đồng thời củng cố vị thế cạnh tranh. Từ đó tạo ra hiệu ứng dây chuyền, buộc các ngân hàng khác cũng phải tăng lãi suất để tránh rủi ro mất khách hàng.
Tác động của việc điều chỉnh lãi suất
Việc các ngân hàng liên tục điều chỉnh lãi suất gần đây đã tác động đến nền kinh tế cũng như thị trường tín dụng nói chung.
Người gửi tiền được lợi
Rõ ràng, người gửi tiền là đối tượng được hưởng lợi trực tiếp nhất từ động thái tăng lãi suất huy động của các ngân hàng. Lãi suất tiền gửi tại quầy tăng sẽ giúp người dân có thêm kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn, nhất là trong bối cảnh thị trường chứng khoán đang trầm lắng.
Tuy nhiên, mặt trái là áp lực lạm phát tăng cao cũng khiến giá trị tiền gửi bị mất dần. Do đó, người gửi cần cân nhắc kỹ càng giữa lợi ích mang lại từ lãi suất cao hơn và rủi ro lạm phát ăn mòn giá trị tài sản.
Ngân hàng bớt lợi nhuận
Đối với chính các ngân hàng, việc phải tăng lãi suất huy động để thu hút tiền gửi không hề dễ dàng bởi điều này đồng nghĩa với việc phải hy sinh một phần lợi nhuận. Bên cạnh đó, chi phí hoạt động cũng tăng lên khi phải trả lãi cao hơn cho khách hàng.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng các ngân hàng vẫn có thể bù đắp bằng việc tận dụng nguồn vốn huy động được để tăng cho vay, thu lợi nhuận từ phí dịch vụ, phí bảo hiểm… Do đó, tác động đến lợi nhuận toàn ngành là không đáng kể.
Người vay vốn được hưởng lợi
Ngược lại với lãi suất huy động tăng mạnh thì lãi suất cho vay lại có xu hướng giảm. Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, trong 2 tháng gần đây, lãi suất cho vay phổ biến giảm 0,5-1% đối với hầu hết các lĩnh vực.
Điều này mang lại cơ hội được vay vốn ngân hàng với chi phí thấp hơn cho các doanh nghiệp và cá nhân đang có nhu cầu đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh. Từ đó góp phần phục hồi và tăng trưởng kinh tế sau đại dịch Covid-19.
Kết luận
Như vậy, có thể thấy việc hàng loạt ngân hàng đồng loạt điều chỉnh tăng giảm lãi suất gần đây là phù hợp với tình hình kinh tế vĩ mô cũng như xu thế chung của thị trường tiền tệ, tín dụng. Các chuyên gia dự báo xu hướng này còn tiếp tục trong thời gian tới cho đến khi Ngân hàng Nhà nước kiểm soát được lạm phát và ổn định thị trường tiền tệ.
Người gửi tiền và người đi vay đều được hưởng lợi từ việc các ngân hàng điều chỉnh lãi suất. Trong khi đó, các ngân hàng vẫn có thể cân bằng được chi phí để đảm bảo hiệu quả hoạt động.
