Phát quang sinh học là một hiện tượng tự nhiên trong đó một sinh vật tạo ra ánh sáng mà không cần năng lượng nhiệt. Hiện tượng này được tìm thấy ở nhiều loài động vật, bao gồm côn trùng, sứa, cá và một số loài động vật có vú. Tuy nhiên, phát quang sinh học cũng được tìm thấy ở một số loài thực vật, bao gồm nấm, hoa và thậm chí cả cây cối.
Có rất nhiều lý do khiến một số cây lại có thể phát quang. Một số lý do phổ biến bao gồm:
Thu hút côn trùng thụ phấn
Đây là lý do phổ biến nhất khiến các loài cây phát quang. Các loài hoa phát quang thường có màu sắc tươi sáng và phát ra mùi thơm để thu hút côn trùng đến thụ phấn. Khi côn trùng đến đậu trên hoa, chúng sẽ bị phấn hoa bám vào và mang đi đến các hoa khác. Điều này giúp hoa thụ phấn và tạo ra quả.
Các loài hoa phổ biến có khả năng phát quang để thu hút côn trùng bao gồm hoa bằng lăng, cẩm chướng, hoa mai đêm, hoa nhài… Chúng thường phát ra ánh sáng màu xanh nhạt hoặc vàng nhạt vào ban đêm để thu hút côn trùng.
Xua đuổi động vật ăn thịt
Một số loài cây phát quang khác cũng sử dụng khả năng phát quang của mình để xua đuổi động vật ăn thịt. Ánh sáng phát ra từ các cây này có thể khiến động vật ăn thịt bị nhầm lẫn và tránh xa.
Ví dụ, cây phong lan vũ độc có khả năng phát ra ánh sáng xanh nhạt khi bị kích thích. Ánh sáng này có tác dụng xua đuổi côn trùng và động vật gặm nhấm, bảo vệ cây.
Giao tiếp với các cây khác
Phát quang sinh học còn được một số loài cây sử dụng để giao tiếp với các cây khác. Ánh sáng phát ra từ các cây này có thể giúp chúng truyền tải thông tin về các điều kiện môi trường, như nhiệt độ, độ ẩm và sự hiện diện của các loài động vật ăn thịt.
Ví dụ, cây đậu phong lan có thể phát tín hiệu ánh sáng khi bị tấn công bởi sâu bệnh. Tín hiệu này có thể báo cho các cây đậu phong lan khác biết về sự xuất hiện của sâu bệnh, giúp chúng tăng cường khả năng phòng vệ.
Điều chỉnh nhiệt độ
Phát quang sinh học cũng có thể giúp các cây điều chỉnh nhiệt độ. Khi nhiệt độ môi trường quá cao, các cây phát quang có thể sử dụng ánh sáng để tỏa nhiệt và làm mát cơ thể.
Chẳng hạn, cây khoai lang có thể phát ra ánh sáng xanh nhạt khi nhiệt độ vượt quá 22 độ C. Điều này giúp làm mát lá và thân cây. Ngoài ra, một số loài dương xỉ cũng có khả năng phát quang khi nhiệt độ tăng cao để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể.
Chống lại các tác nhân gây hại
Cuối cùng, phát quang sinh học cũng có thể giúp các cây chống lại các tác nhân gây hại. Ánh sáng phát ra từ các cây này có thể khiến các vi khuẩn và nấm gây hại bị tê liệt và chết.
Chẳng hạn, cây hoàng đàn vàng có thể phát ra tia cực tím khi bị nấm mốc tấn công. Tia cực tím này có khả năng tiêu diệt nấm mốc, bảo vệ cây.
Như vậy, có thể thấy phát quang sinh học mang lại nhiều lợi ích cho cây cối. Hiện tượng này vừa có thể hỗ trợ quá trình thụ phấn, vừa có khả năng bảo vệ cây khỏi kẻ thù tự nhiên. Đó là lý do tại sao một số loài cây đã phát triển khả năng phát quang trong quá trình tiến hóa.
