Biển nhiệt đới là khu vực biển ấm nóng quanh xích đạo, bao gồm Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương. Đây là nơi thường xuyên xuất hiện các cơn gió lốc, bão nhiệt đới gây ra thiệt hại lớn về người và của. Vậy vì sao trên biển nhiệt đới lại sản sinh ra nhiều gió lốc đến vậy?
Nguyên nhân sản sinh gió lốc trên biển nhiệt đới
Điều kiện khí hậu thuận lợi
Biển nhiệt đới có điều kiện khí hậu rất thuận lợi cho sự hình thành và phát triển của gió lốc, bão. Cụ thể:
- Nhiệt độ nước biển cao quanh năm trên 26 độ C tạo điều kiện bay hơi nhiều hơi nước, tạo ra độ ẩm cần thiết.
- Ít ranh giới khí hậu, không có các dãy núi lớn ngăn cách khối không khí nóng và lạnh.
- Gió mậu dịch đông – tây thổi quanh năm ổn định.
Những điều kiện này tạo nên môi trường lý tưởng để hình thành xoáy thuận nhiệt đới, sau đó phát triển thành gió lốc, bão.
Sự khác biệt nhiệt độ đất – biển
Sự khác biệt về nhiệt độ giữa đất liền và biển cũng là nguyên nhân quan trọng. Ban ngày, đất nóng lên nhanh hơn so với mặt nước. Ban đêm, đất liền lại nguội nhanh hơn.
Sự chênh lệch nhiệt độ này tạo ra gió biển thổi vào ban ngày và gió đất thổi ra ban đêm. Dòng gió biển – đất tương tác với nhau tạo thành xoáy gió, thuận lợi cho các cơn gió lốc hình thành.
Hoàn lưu Hadley
Cơ chế hoàn lưu Hadley ở khu vực nhiệt đới cũng đóng vai trò quan trọng. Không khí ấm gần xích đạo bay lên trên, sau đó lạnh đi và đổ xuống các vùng áp suất thấp gần xích đạo tạo thành xoáy thuận.
Xoáy thuận này kết hợp với điều kiện thuận lợi về nhiệt độ đất biển và gió mậu dịch tạo nên môi trường lý tưởng để cơn bão, gió lốc hình thành.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hình thành gió lốc
Sự xuất hiện của tâm áp thấp nhiệt đới
Khi có sự xuất hiện của một tâm áp thấp nhiệt đới, không khí xoáy quanh trung tâm áp thấp sẽ được tăng cường sức mạnh, tạo thành xoáy thuận mạnh hơn. Từ đó thuận lợi cho việc hình thành các cơn gió lốc.
Ngoài ra, các dòng khí từ tâm áp thấp đi ra xung quanh cũng góp phần tạo ra sự đối lưu trong khối không khí, thúc đẩy sự hình thành gió xoáy.
Tương tác với các hệ thống thời tiết lớn
Sự tương tác giữa các hệ thống khí áp lớn như gió mùa, rãnh áp thấp, dải hội tụ nhiệt đới… cũng góp phần quan trọng vào việc hình thành các cơn gió lốc, bão trên biển.
Chẳng hạn sự xuất hiện của gió mùa đông bắc trùng thời điểm có bão nhiệt đới sẽ làm tăng sức mạnh cho cơn bão, thuận lợi cho gió lốc mạnh hơn.
Hiện tượng El Nino
Trong các năm có hiện tượng El Nino xuất hiện, nhiệt độ bề mặt nước biển tăng cao hơn bình thường. Điều này làm gia tăng các hoạt động bão, lốc xoáy trên khu vực Tây Thái Bình Dương.
Ngược lại trong các năm La Nina, hoạt động của bão, lốc giảm xuống do nhiệt độ nước biển thấp hơn.
Kết luận
Như vậy, biển nhiệt đới là nơi thường xuyên xuất hiện gió lốc, bão bởi những điều kiện khí hậu đặc trưng của khu vực này. Các yếu tố như nhiệt độ cao, sự chênh lệch nhiệt đất biển, cơ chế hoàn lưu, sự xuất hiện của áp thấp nhiệt đới, tương tác với các hệ thống khí áp lớn… đều góp phần tạo nên môi trường lý tưởng cho sự hình thành và phát triển mạnh mẽ của gió lốc, bão nhiệt đới.
