Trái Đất có từ trường giống như một cực nam của một nam châm khổng lồ. Nó bắt nguồn từ lõi sắt nóng chảy bên trong Trái Đất, tạo ra dòng điện và từ trường xung quanh hành tinh.
Sự đảo chiều của từ trường Trái Đất
Từ trường Trái Đất không phải lúc nào cũng giữ nguyên hướng. Cứ khoảng vài trăm nghìn năm, cực từ của Trái Đất lại đảo ngược cực, khiến nam cực từ trở thành bắc cực từ và ngược lại.
Việc đảo cực từ này được gọi là sự đảo cực địa từ. Gần đây nhất, sự đảo cực địa từ xảy ra khoảng 780.000 năm trước, và các nhà khoa học tin rằng chúng ta đang ở gần thời điểm xảy ra sự đảo cực tiếp theo.
Nguyên nhân sự đảo chiều của từ trường
Có hai nguyên nhân chính dẫn đến sự đảo cực từ của Trái Đất:
1. Sự trôi dạt của các lục địa
Vỏ Trái Đất bao gồm các mảng kiến tạo đang di chuyển liên tục, khiến các lục địa trôi dạt theo thời gian. Sự di chuyển của các khối nham thạch nặng này làm thay đổi sự phân bố khối lượng và mô men quán tính của Trái Đất. Điều này ảnh hưởng đến vỏ hạt lõi bên trong và làm thay đổi hướng dòng điện từ.
2. Sự bất ổn định dynamo
Lõi sắt nóng chảy bên trong Trái Đất tạo ra từ trường giống như một máy phát điện (dynamo). Nhưng quá trình này không hoàn toàn ổn định và có sự thay đổi ngẫu nhiên về hướng dòng điện. Những biến đổi nhỏ này có thể dẫn đến sự đảo cực từ sau một thời gian dài.
Hậu quả của sự đảo chiều từ trường
Khi xảy ra sự đảo cực từ, các hướng nam-bắc trên la bàn sẽ ngược lại. Điều này chắc chắn sẽ gây nhầm lẫn cho các hoạt động định hướng như giao thông vận tải và hàng không.
Ngoài ra, từ trường Trái Đất có tác dụng như một tấm khiên chắn bức xạ vũ trụ và gió mặt trời. Trong quá trình đảo cực, từ trường suy yếu đi có thể khiến bức xạ gia tăng, ảnh hưởng đến sinh vật.
Tuy nhiên, quá trình đảo cực diễn ra rất chậm, kéo dài hàng ngàn năm nên các tác động xảy ra từ từ, cho phép sinh vật thích nghi. Và các nhà khoa học tin rằng chúng ta có đủ kiến thức để ứng phó với sự kiện này.
Kết luận
Như vậy, sự đảo chiều của từ trường Trái Đất là một hiện tượng tự nhiên, chủ yếu do sự trôi dạt lục địa và sự bất ổn định của dynamo từ. Hiện tượng này xảy ra định kỳ vài trăm nghìn năm một lần và có những tác động nhất định đến định hướng, bức xạ. Tuy nhiên, nó diễn ra chậm và có thể thích ứng được. Đó là lý do tại sao từ trường Trái Đất lại đảo chiều theo chu kỳ.
